Sosyal fobiyi körükleyen bir duygu 'Öğrenilmiş çaresizlik' duygusudur. Daha önce yaşadığı kötü tecrübeleri zihnine yazan kişi benzer durumlarda da aynı şeyi yaşayacağına inanarak tedirgin olur ve sorunun üstesinden gelmek için hiç çaba göstermez. Bu durum tekrar tekrar başarısız olma sonucu vazgeçme duygusu ve eylemidir. Bilimsel bir araştırmada bu konuyla ilgili çok güzel bir örnek vardır: Bir köpekbalığı ve başka bir balık aynı akvaryuma konulmuş, ancak araya bir cam bölme yerleştirilerek birbirinden ayrılmış. Köpekbalığı acıkınca karşısındaki balığa saldırmak istemiş fakat arada cam bir bölme olduğu için cama çarpmış. Tekrar tekrar diğer taraftaki balığı yiyebilmek amacıyla saldırıp dursa da her seferinde aradaki cam engele takılmış. Karşındaki balığı yemek için 28 saat boyunca uğraşan köpekbalığı sonunda denemekten vazgeçmiş. Bir süre sonra aradaki cam bölme kaldırılmış, diğer balık yanına gelmiş ama köpekbalığı onu yememiş ve bir süre sonra açlıktan ölmüş. Aradaki engel kalkmış olsa bile köpekbalığının yeniden deneme gücünü kaybedip başarısızlığı kabul etmesini, yani başarısızlığa şartlanmasını “öğrenilmiş çaresizlik” olarak adlandırabiliriz. Hepimiz zaman zaman karşımıza çıkan engellerle mücadele etmeyip geri çekiliriz. Geri çekilmek bazen daha temkinli olarak yeniden harekete geçmeyi sağlarken bazen de yeniden denememeye sebep olur. Bazı insanlar bu durumu kimselere hissettirmez, bazıları ortalıkta büyük bir kargaşa yaratır, kimileri ise böyle engellerle karşılaşmamak adına hayatın içinde aktif olarak bulunmaktan kaçınır hale gelir.
ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK
- Konuyu Başlatan CaspeR
- Başlangıç tarihi
B
Bülent
Güzel bir yazı CaspeR.
Teşekkür ederim, faydalı olacak.
Teşekkür ederim, faydalı olacak.
Yazan güzel yazmış.. ßu sözlere katılmayı isterdim fakat bunları aşmak için azmetmek gerek diye düşünüyorum.. Sadece örneğe bağlı kalmayıp sorun ne olursa olsun çözmek için gücümüzü kaybetmemiz gerekir. Olumsuz yaşanmışlıklar ufkumuzu köreltmemeli..
B
bıldırcın
Bu güzel paylaşım için teşekkür ederim casper 
GulsahToptas
Kullanıcı
"Öğrenilmiş Çaresizlik"...
Bir çoğumuzun ailesinden başlayan öğretilmeye...
Oysaki kşi belirli bir yaşa kadar birilerinin ( aile,okul,vs...)kontrolü altındaır.Ama belirli bir yaştan sonra kişi kontrol kendi eline almalı ve kararlarını o şekilde vermelidir.
Açılan konuda geçen hikaye güzel bir örnek ve hepimizin bildiği bir hikaye.
Nedense hep kolayı çekeriz..Oysa hayat kolaylara vermiyor başarıyı...Başarıdan kastım bir tek iş hayatına has bir kelime değildir.
Sizin var mı hayatınız da "öğretilmiş çaresizlik"....
Hemen ilk örneği ben vereyim;
Evimize sevmediğim yakın akraba veya komşu geldiğinde,ailemin sırf ayıp olmasın diye öğretilen " maskeli bir yüzle gülümsemem" ama sadece hoşgeldin diyorum.Gene de diyor muyum diyorum sırf ailem mahçup olmasın diye...
Doğru bir davraış mı "hayır" .O anda yapılması gereken bir davranış.
Bir çoğumuzun ailesinden başlayan öğretilmeye...
Oysaki kşi belirli bir yaşa kadar birilerinin ( aile,okul,vs...)kontrolü altındaır.Ama belirli bir yaştan sonra kişi kontrol kendi eline almalı ve kararlarını o şekilde vermelidir.
Açılan konuda geçen hikaye güzel bir örnek ve hepimizin bildiği bir hikaye.
Nedense hep kolayı çekeriz..Oysa hayat kolaylara vermiyor başarıyı...Başarıdan kastım bir tek iş hayatına has bir kelime değildir.
Sizin var mı hayatınız da "öğretilmiş çaresizlik"....
Hemen ilk örneği ben vereyim;
Evimize sevmediğim yakın akraba veya komşu geldiğinde,ailemin sırf ayıp olmasın diye öğretilen " maskeli bir yüzle gülümsemem" ama sadece hoşgeldin diyorum.Gene de diyor muyum diyorum sırf ailem mahçup olmasın diye...
Doğru bir davraış mı "hayır" .O anda yapılması gereken bir davranış.
Mümin SEKMAN kitaplarının birinin arka kapakçığında şu yazar :
Teşekkürler.
Teşekkürler.
Harun
Kullanıcı
1965’in başlarında, Martin E. P. Seligman meslektaşları ile birlikte, öğrenme ile korku arasındaki ilişkiyi incelemek üzere, köpekler üzerinde Pavlov’un (klasik koşullanma) şartlı refleks deneyini yaparken tesadüfen beklenmedik bir fenomen keşfetti. Kendinizi veya bir köpeği gözlemlediğinizde göreceğiniz gibi, size bir yiyecek gösterildiğinde tükürük salgılama eğilimindeydiniz. Pavlov, yiyeceğin gösterilmesiyle zil (veya bir sesin) çalınması işleminin defalarca tekrarlanarak eşlenmesi sonucunda köpeklerin salya akıttıklarını keşfetti. Bundan sonrası zili çalıp köpeğin salya akıtmasını izlemekten ibaretti.
Seligman deneyinde, herhangi bir deneye tabi tutulmamış 24 tane köpek aldı ve onları üç gruba ayırdı. Birinci gruptaki köpeklere “kaçış grubu” adını verdi, beyaz bir kabinin içerisine yerleştirilmiş bir hamağa sarmalanmış bir halde yatarlarken, arka ayaklarından 500 voltluk zararsız bir elektrik şoku uyguladı. Bu gruptaki köpekler kabinde kafalarının bir yanındaki paneldeki bir düğmeye basarak şoku kesme imkanına sahiptiler. Eğer 30 saniye içinde düğmeye basılamazsa şok kendiliğinden kesiliyordu. Bu köpekler düğmeye basmayı hızla öğrendiler ve gittikçe daha az sürede düğmeye basmayı başardılar.
İkinci gruba “boyunduruk grubu” adını verdi ve bunlar “kaçış grubu ile aynı şartlar altında şoka maruz bırakılıyorlardı. Ancak bu köpekler düğmeye bassalar bile şok kesilmiyordu. Bu köpeklere uygulanan şok süresi kaçış grubundaki bir köpeğe uygulanan kadardı. Böylece kaçış ve boyunduruk grubu aynı sürelerde şoka maruz kalıyorlardı. Ancak boyunduruk grubu panele bassa bile şok kesilmediği için 30 denemeden sonra paneldeki düğmeye basmaktan vazgeçiyordu.
Üçüncü gruptaki köpekler ise kontrol grubuydu ve herhangi bir şoka maruz kalmıyorlardı.
24 saat sonra tüm köpekleri kısa bir çitle iki bölmeye ayrılmış kapalı bir alana götürdüler. Köpeklere 10 kez şok veriliyor ve köpeklerin bu 10 denemenin birinde duvarın üstünden karşı tarafa atlayarak şoktan kurtulacakları umuluyordu. Kaçış grubu ve kontrol grubu kurtulmada hemen hemen aynı başarıyı gösterirken, “boyunduruk grubu” diğer gruplardan önemli ölçüde farklılık gösterdi. Bu gruptaki 8 köpeğin 6 sı 10 denemeden sonra bile duvarın üzerinden atlayıp şoktan kurtulamadı. Bir hafta sonra ise bu 8 köpeğin 5 i hala 10 denemenin herhangi birinde karşıya atlamayı beceremiyordu. Bu gruptaki köpeklerin %75’i neredeyse karşıya hiç atlayamıyor, %62.5’i ise yedi gün geçmesine rağmen hala başarısızlıklarını sürdürüyorlardı.
Çaresizliğin teorisi daha sonra depresyonu açıklayan bir model için, insan davranışlarını da içine alacak şekilde genişletiliyor. Deniliyor ki, bunalan insanlar çaresizliği öğrendikleri için o hale geliyorlar. Bunalımdaki insanlar ne yaparlarsa yapsınlar boşuna olacağını öğrenmişlerdir. ne yaparlarsa yapsınlar boşuna olacağı konusunda koşullanmışlardır.
Bir olayda çare arayamayan, harekete geçemeyen insanlar da sonuç alamayacaklarını düşünen, olayı çözemeyeceği duygusuna kapılan kişiler. Nasılsa sonuç aynı olacak, ne yaparsam yapayım, bu böyle devam edecek, ben buna katlanmak zorundayım gibi.
--------
En basit örneği de, Burası türkiye ile başlayan cümlelerin tamamı. Türk toplumunun çoğu çaresizliği öğrenmiştir bir şekilde, ya da öğretilmeye devam ediyor.
Seligman deneyinde, herhangi bir deneye tabi tutulmamış 24 tane köpek aldı ve onları üç gruba ayırdı. Birinci gruptaki köpeklere “kaçış grubu” adını verdi, beyaz bir kabinin içerisine yerleştirilmiş bir hamağa sarmalanmış bir halde yatarlarken, arka ayaklarından 500 voltluk zararsız bir elektrik şoku uyguladı. Bu gruptaki köpekler kabinde kafalarının bir yanındaki paneldeki bir düğmeye basarak şoku kesme imkanına sahiptiler. Eğer 30 saniye içinde düğmeye basılamazsa şok kendiliğinden kesiliyordu. Bu köpekler düğmeye basmayı hızla öğrendiler ve gittikçe daha az sürede düğmeye basmayı başardılar.
İkinci gruba “boyunduruk grubu” adını verdi ve bunlar “kaçış grubu ile aynı şartlar altında şoka maruz bırakılıyorlardı. Ancak bu köpekler düğmeye bassalar bile şok kesilmiyordu. Bu köpeklere uygulanan şok süresi kaçış grubundaki bir köpeğe uygulanan kadardı. Böylece kaçış ve boyunduruk grubu aynı sürelerde şoka maruz kalıyorlardı. Ancak boyunduruk grubu panele bassa bile şok kesilmediği için 30 denemeden sonra paneldeki düğmeye basmaktan vazgeçiyordu.
Üçüncü gruptaki köpekler ise kontrol grubuydu ve herhangi bir şoka maruz kalmıyorlardı.
24 saat sonra tüm köpekleri kısa bir çitle iki bölmeye ayrılmış kapalı bir alana götürdüler. Köpeklere 10 kez şok veriliyor ve köpeklerin bu 10 denemenin birinde duvarın üstünden karşı tarafa atlayarak şoktan kurtulacakları umuluyordu. Kaçış grubu ve kontrol grubu kurtulmada hemen hemen aynı başarıyı gösterirken, “boyunduruk grubu” diğer gruplardan önemli ölçüde farklılık gösterdi. Bu gruptaki 8 köpeğin 6 sı 10 denemeden sonra bile duvarın üzerinden atlayıp şoktan kurtulamadı. Bir hafta sonra ise bu 8 köpeğin 5 i hala 10 denemenin herhangi birinde karşıya atlamayı beceremiyordu. Bu gruptaki köpeklerin %75’i neredeyse karşıya hiç atlayamıyor, %62.5’i ise yedi gün geçmesine rağmen hala başarısızlıklarını sürdürüyorlardı.
Çaresizliğin teorisi daha sonra depresyonu açıklayan bir model için, insan davranışlarını da içine alacak şekilde genişletiliyor. Deniliyor ki, bunalan insanlar çaresizliği öğrendikleri için o hale geliyorlar. Bunalımdaki insanlar ne yaparlarsa yapsınlar boşuna olacağını öğrenmişlerdir. ne yaparlarsa yapsınlar boşuna olacağı konusunda koşullanmışlardır.
Bir olayda çare arayamayan, harekete geçemeyen insanlar da sonuç alamayacaklarını düşünen, olayı çözemeyeceği duygusuna kapılan kişiler. Nasılsa sonuç aynı olacak, ne yaparsam yapayım, bu böyle devam edecek, ben buna katlanmak zorundayım gibi.
--------
En basit örneği de, Burası türkiye ile başlayan cümlelerin tamamı. Türk toplumunun çoğu çaresizliği öğrenmiştir bir şekilde, ya da öğretilmeye devam ediyor.
karsımıza dıs etkenler çıkınca iç etkenler engel oluyor.iç engeller oluncada dıs etkenler engel oluyor.sonra iç etkenleri yani beynimizdeki düşünceler hep aynı olduğundan sonuc olarak caresizliği öğreniyoruz.ne olursa olsun denemeliyiz.isteğimiz simdi olmayabilir ama bu daha sonra da (engeller ortadan kaltıktan sonra) olmayacağını göstermez. bunun için öğrenilmiş caresizliği beynimizden silmeliyiz bence.
dumankesh
Kullanıcı
tşkler...
M
muraturkom
İnsanın ürkmüşü hayvanın ürkmüşüne benzemez.Daha tehlikelidir.
