DeryaDer
Derya Karacan
Moderatör
Ben dahil birçok ebeveynin aklında ortak bir soru var: Zorlu salgın sürecinde ekran zamanı konusunda endişelenmeli miyim? Yoksa kriz boyunca bu konuda biraz daha esnek davranabilir miyim?
Aslında “normal zamanları” temel alarak yapılan araştırmalar oldukça açık: Çocuklar ne kadar çok televizyon izlerlerse sağlıksız atıştırma tüketme ihtimalleri de o kadar artıyor. Geceleri ekranlara bakmak – örneğin, yatakta telefonla oyalanmak – yetersiz uykuyla ilişkilendiriliyor. Çünkü eğlenmek ya da sanal da olsa sosyal bir aktiviteye katılmak, uykuya hazırlanırken dinlendirilmesi gereken beyni tekrar devreye sokuyor. Ayrıca, çocukların sosyal medyada siber zorbalığın farklı türlerine maruz kaldıklarının da farkındayız. Bir araştırmaya göre, zorbalık genelde anonim bir şahıs tarafından gerçekleştiriliyor ve “normalde güvenli olan ev ve benzeri alanları dahi işgal ediyor.” Eğer eğitici yönü varsa veya başka insanlarla bağlantı kurma amacı taşıyorsa, makul miktarda ekran zamanı kabul edilebilir. Ancak ergenler bile günde iki saatten fazla televizyon izlememeli, video oyunlar oynamamalı ya da sosyal medyada vakit geçirmemeliler. 5 yaşından küçük çocuklar için bu önerilerin çok daha sıkı şekilde uygulanması gerekiyor.
Koronavirüs salgınıyla birlikte Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) yayınladığı kılavuz aracılığıyla ebeveynlere yeni tavsiyelerde bulundu: Hala ekran zamanına kısıtlama getirmeniz gerekiyor, ancak kendi zihinsel sağlığınıza – ve çocuğunuzunkine – öncelik vermelisiniz. Bu nedenle, çocuklarınıza okul ödevleri veya arkadaşlarıyla iletişim kurma gibi durumlarda daha fazla ekran zamanı için izin verebilirsiniz. Yine de bazı genel kurallar hala geçerli: Uykuya çoğunlukla yeterince önem verilmiyor, bu yüzden okul çağındaki çocuğunuzun mümkünse günde en az sekiz saat kesintisiz uyuduğundan emin olun. AAP, ekransız aktivitelere de bolca vakit ayırmanızı şiddetle öneriyor: Yemek yerken telefonlarınızı uzakta tutun, genel sosyal medya kullanımını denetleyin ve ekran zamanını yapıcı şekilde kullanmanın yollarını arayın. Eğitim programlarını takip etmek veya görüntülü konuşma yoluyla arkadaş ve akrabalarla iletişim kurmak gibi.
İşte Amerikan Pediatri Akademisi’nin yeni kılavuzundan öne çıkan başlıklar…
EKRAN ZAMANI KONUSUNDA ŞİMDİLİK ESNEK DAVRANABİLİRSİNİZ
Pandemi sırasında çocukların ekran zamanının muhtemelen artacağını ön gören AAP, alışılagelmiş tavsiyelerini yumuşattı. AAP, normal şartlar altında 18 aylıktan küçük çocuklar için ekran zamanı önermezken, 18-24 aylık çocuklar için (ebeveyn katılımıyla) asgari ekran süresi öneriyor. 2 ila 5 yaş arasındaki çocukların günde en fazla 1 saat kaliteli program içerikleri izleyebileceklerini belirten AAP, 6 yaş ve üstü çocuklar için uyku düzeni, fiziksel aktivite ve benzeri sağlık alışkanlıklarını etkilenmediği sürece ekran zamanı için belirli bir kısıtlama vermiyor.
Ancak ailelerin önümüzdeki aylarda yüksek stres seviyeleri yaşayacağı göz önüne alındığında, AAP ek ekran süresinin kaçınılmaz olabileceğini kabul ediyor – sadece çocukları meşgul etmek için değil, aynı zamanda yetişkinlerin iş ve çocuk bakımı sorumluluklarını dengelemelerine yardımcı olmak için.
Bununla birlikte, pandeminin çocuklarınızda yol açacağı psikolojik etkilere de dikkat edin. “Çocuklar endişelerini ifade edecek sözcüklere sahip olmayabilir, ancak belirtileri görebilirsiniz” diye hatırlatıyor AAP. “Huysuz olabilirler, daha çok ilgi isteyebilirler, uyumakta zorluk çekebilirler veya dikkatleri dağılabilir. Çocuklarınızın içini rahatlatın ve normal rutinlerinize bağlı kalmaya çalışın.”
AİLENİZLE ÇEVRİMDIŞI VAKİT GEÇİRİN
Ailelerin “duygusal bağ kurmalarına, yaşadıkları zorlu tecrübeyi anlamlandırmalarına ve iyileşmelerine” yardımcı olacak çevrimdışı deneyimlere vakit ayırmaları öneriliyor. Ekranların “geçici bakıcılar” olarak hizmet vermelerine izin vermek cezbedici gözükse de, bunu yapmak büyük bir hata olur. Çünkü bu süreçte fiziksel sağlığımızın yanı sıra duygusal sağlığımızı da korumamız gerekiyor.
Kılavuzda çocuklarla COVID-19 hakkında nasıl konuşulması gerektiğine dair şunlar söyleniyor: “Amerikan Pediatri Akademisi, ebeveynleri ve çocuklara yakın çalışan kişileri bilgileri filtrelemeleri ve çocuklarla anlayabilecekleri bir dilde konuşmaları konusunda teşvik ediyor. Güven verici olun, çocuklarınıza ellerini yıkamaları ve diğer koruyucu önlemleri yerine getirmeleri gerektiğini hatırlatın. Endişe seviyelerine dikkat edin, çocuklarınızın izlediklerini denetlemeye çalışın ki pandemiyle ilgili uygunsuz hikayelere ve görsellere maruz kalmasınlar. Başka insanlara empati göstererek çocuklarınıza rol model olun.”
Çocuklar daha yüksek seviyede kaygı, stres ve travma yaşadıkları için aile olarak bir arada vakit geçirmek büyük önem taşıyor. Kısa yürüyüş, kutu oyunları, birlikte kitap okuma, yemek ve spor yapma gibi aktivitelere vakit ayırın.
Ekran zamanı kontrol altında tutulmazsa, çocuklarınızın günlük rutinini bozabilir, tuhaf saatlerde atıştırmalıklar tüketmelerine sebep olabilir ve yeterince egzersiz yapmalarını engelleyebilir. AAP, “Çocukların arkadaşlarıyla online video oyunlarını ne kadar süre oynayabilecekleri ve geceleri cihazlarını nerede şarj edecekleri hakkında bir plan yapın,” diyor. “Çocuklarınızı ‘teknolojik öz-denetim’ pratiği yapmaları için teşvik edin ve sizin hatırlatmanıza gerek kalmadan televizyon, tablet ve video oyununu kendiliğinden kapatmalarını sağlayın.”
UYKU DÜZENİNİZE DİKKAT EDİN
Ekran zamanının gizli tehlikelerinden biri, çocukların uyku alışkanlıkları üzerindeki zararlı etkisidir.
North Carolina Tıp Fakültesi’nde çocuk doktoru ve profesör olan David Hill, “Birçok ebeveyn dijital medyanın uykuya yardımcı olduğunu düşünse de, yatak odasında bir ekranın bulunması, bebekler dahil her yaştan çocuk için daha az uyku süresine neden oluyor,” diyor yakın tarihli bir AAP çalışmasında. Şaşırtıcı bir şekilde, sakinleştirici etkisi olan videolar bile bir ekran üzerinden izlendiği için çocuktaki melatonin salınımına ve uyku kalitesine zarar veriyor.
Geceleri ekran zamanı konusunda net olun: Çocukları yatmadan önce en az bir saat ekranlardan uzak tutun ve yatak odalarını cihazsız bölgeler haline getirin, diye tavsiye ediyor Hill.
EKRAN ZAMANINI POZİTİF AKTİVİTELER İÇİN KULLANIN
AAP, eğlence amaçlı ekran süresi ile – oyun, televizyon, film veya sosyal medyadaki komik videolar – eğitici oyunlar veya akrabalarla sohbet etmek gibi “pozitif” ekran süresini birbirinden ayırıyor. Haftalar, hatta belki aylar boyunca izolasyonda kalacağımız bu süreçte sevdiklerimizle iletişime geçmemiz konusunda sosyal medya bize çok yardımcı olabilir.
Aile ziyaretleri söz konusu olmadığı için, çocuklarım her akşam birkaç dakika büyükanne ve dedeleriyle sohbet ediyor. Bu, AAP’nin onayladığı bir ekran kullanımı. Arkadaşının doğum günü partisi yakın zamanda iptal edildiği için oğlum onu sanal yolla kutlayacak. Elbette bu gerçekten görüşmenin yerini tutmaz, ancak bağlarını koparmamalarına yardımcı oluyor.
“Medyayı birlikte kullanın,” diyor AAP. “Yaşça büyük çocuklarınızın online dünyada neler gördüklerini denetlemek ve çocuklarınızın ne öğrendiklerini takip etmek için harika bir fırsat bu.” Elektronik cihazları oturma odası ya da mutfak gibi ortak alanların içinde ve yatak odaların dışında tutun. Çocuklarınızın televizyon izlediği veya oyun oynadığı sıralarda onlara sorular sorarak hayal güçlerini genişletmelerine yardımcı olun.
Yaşça büyük çocuklar bu dönemi ilgi alanlarını keşfetmek için bir fırsat olarak değerlendirebilir. Muhtemelen birkaç hafta önce Fortnite oynamayı öğrenmek için fazla meşguldünüz, ama artık evde çocuklarınızla birlikte olduğunuza göre hemen denemeye başlayabilirsiniz. Çocuklarınızın en sevdiği oyunlar ve diziler hangileri? Sihirbazlık gibi yeni bir hobi edinmek ilgilerini çekiyor mu? Ya da belki bu süreç aile müzik grubunuzu kurmak için iyi bir zamandır.
Kaynak: Karantina Günlerinde Çocukların Ekran Kullanımı | eğitimpedia
Aslında “normal zamanları” temel alarak yapılan araştırmalar oldukça açık: Çocuklar ne kadar çok televizyon izlerlerse sağlıksız atıştırma tüketme ihtimalleri de o kadar artıyor. Geceleri ekranlara bakmak – örneğin, yatakta telefonla oyalanmak – yetersiz uykuyla ilişkilendiriliyor. Çünkü eğlenmek ya da sanal da olsa sosyal bir aktiviteye katılmak, uykuya hazırlanırken dinlendirilmesi gereken beyni tekrar devreye sokuyor. Ayrıca, çocukların sosyal medyada siber zorbalığın farklı türlerine maruz kaldıklarının da farkındayız. Bir araştırmaya göre, zorbalık genelde anonim bir şahıs tarafından gerçekleştiriliyor ve “normalde güvenli olan ev ve benzeri alanları dahi işgal ediyor.” Eğer eğitici yönü varsa veya başka insanlarla bağlantı kurma amacı taşıyorsa, makul miktarda ekran zamanı kabul edilebilir. Ancak ergenler bile günde iki saatten fazla televizyon izlememeli, video oyunlar oynamamalı ya da sosyal medyada vakit geçirmemeliler. 5 yaşından küçük çocuklar için bu önerilerin çok daha sıkı şekilde uygulanması gerekiyor.
Koronavirüs salgınıyla birlikte Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) yayınladığı kılavuz aracılığıyla ebeveynlere yeni tavsiyelerde bulundu: Hala ekran zamanına kısıtlama getirmeniz gerekiyor, ancak kendi zihinsel sağlığınıza – ve çocuğunuzunkine – öncelik vermelisiniz. Bu nedenle, çocuklarınıza okul ödevleri veya arkadaşlarıyla iletişim kurma gibi durumlarda daha fazla ekran zamanı için izin verebilirsiniz. Yine de bazı genel kurallar hala geçerli: Uykuya çoğunlukla yeterince önem verilmiyor, bu yüzden okul çağındaki çocuğunuzun mümkünse günde en az sekiz saat kesintisiz uyuduğundan emin olun. AAP, ekransız aktivitelere de bolca vakit ayırmanızı şiddetle öneriyor: Yemek yerken telefonlarınızı uzakta tutun, genel sosyal medya kullanımını denetleyin ve ekran zamanını yapıcı şekilde kullanmanın yollarını arayın. Eğitim programlarını takip etmek veya görüntülü konuşma yoluyla arkadaş ve akrabalarla iletişim kurmak gibi.
İşte Amerikan Pediatri Akademisi’nin yeni kılavuzundan öne çıkan başlıklar…
EKRAN ZAMANI KONUSUNDA ŞİMDİLİK ESNEK DAVRANABİLİRSİNİZ
Pandemi sırasında çocukların ekran zamanının muhtemelen artacağını ön gören AAP, alışılagelmiş tavsiyelerini yumuşattı. AAP, normal şartlar altında 18 aylıktan küçük çocuklar için ekran zamanı önermezken, 18-24 aylık çocuklar için (ebeveyn katılımıyla) asgari ekran süresi öneriyor. 2 ila 5 yaş arasındaki çocukların günde en fazla 1 saat kaliteli program içerikleri izleyebileceklerini belirten AAP, 6 yaş ve üstü çocuklar için uyku düzeni, fiziksel aktivite ve benzeri sağlık alışkanlıklarını etkilenmediği sürece ekran zamanı için belirli bir kısıtlama vermiyor.
Ancak ailelerin önümüzdeki aylarda yüksek stres seviyeleri yaşayacağı göz önüne alındığında, AAP ek ekran süresinin kaçınılmaz olabileceğini kabul ediyor – sadece çocukları meşgul etmek için değil, aynı zamanda yetişkinlerin iş ve çocuk bakımı sorumluluklarını dengelemelerine yardımcı olmak için.
Bununla birlikte, pandeminin çocuklarınızda yol açacağı psikolojik etkilere de dikkat edin. “Çocuklar endişelerini ifade edecek sözcüklere sahip olmayabilir, ancak belirtileri görebilirsiniz” diye hatırlatıyor AAP. “Huysuz olabilirler, daha çok ilgi isteyebilirler, uyumakta zorluk çekebilirler veya dikkatleri dağılabilir. Çocuklarınızın içini rahatlatın ve normal rutinlerinize bağlı kalmaya çalışın.”
AİLENİZLE ÇEVRİMDIŞI VAKİT GEÇİRİN
Ailelerin “duygusal bağ kurmalarına, yaşadıkları zorlu tecrübeyi anlamlandırmalarına ve iyileşmelerine” yardımcı olacak çevrimdışı deneyimlere vakit ayırmaları öneriliyor. Ekranların “geçici bakıcılar” olarak hizmet vermelerine izin vermek cezbedici gözükse de, bunu yapmak büyük bir hata olur. Çünkü bu süreçte fiziksel sağlığımızın yanı sıra duygusal sağlığımızı da korumamız gerekiyor.
Kılavuzda çocuklarla COVID-19 hakkında nasıl konuşulması gerektiğine dair şunlar söyleniyor: “Amerikan Pediatri Akademisi, ebeveynleri ve çocuklara yakın çalışan kişileri bilgileri filtrelemeleri ve çocuklarla anlayabilecekleri bir dilde konuşmaları konusunda teşvik ediyor. Güven verici olun, çocuklarınıza ellerini yıkamaları ve diğer koruyucu önlemleri yerine getirmeleri gerektiğini hatırlatın. Endişe seviyelerine dikkat edin, çocuklarınızın izlediklerini denetlemeye çalışın ki pandemiyle ilgili uygunsuz hikayelere ve görsellere maruz kalmasınlar. Başka insanlara empati göstererek çocuklarınıza rol model olun.”
Çocuklar daha yüksek seviyede kaygı, stres ve travma yaşadıkları için aile olarak bir arada vakit geçirmek büyük önem taşıyor. Kısa yürüyüş, kutu oyunları, birlikte kitap okuma, yemek ve spor yapma gibi aktivitelere vakit ayırın.
Ekran zamanı kontrol altında tutulmazsa, çocuklarınızın günlük rutinini bozabilir, tuhaf saatlerde atıştırmalıklar tüketmelerine sebep olabilir ve yeterince egzersiz yapmalarını engelleyebilir. AAP, “Çocukların arkadaşlarıyla online video oyunlarını ne kadar süre oynayabilecekleri ve geceleri cihazlarını nerede şarj edecekleri hakkında bir plan yapın,” diyor. “Çocuklarınızı ‘teknolojik öz-denetim’ pratiği yapmaları için teşvik edin ve sizin hatırlatmanıza gerek kalmadan televizyon, tablet ve video oyununu kendiliğinden kapatmalarını sağlayın.”
UYKU DÜZENİNİZE DİKKAT EDİN
Ekran zamanının gizli tehlikelerinden biri, çocukların uyku alışkanlıkları üzerindeki zararlı etkisidir.
North Carolina Tıp Fakültesi’nde çocuk doktoru ve profesör olan David Hill, “Birçok ebeveyn dijital medyanın uykuya yardımcı olduğunu düşünse de, yatak odasında bir ekranın bulunması, bebekler dahil her yaştan çocuk için daha az uyku süresine neden oluyor,” diyor yakın tarihli bir AAP çalışmasında. Şaşırtıcı bir şekilde, sakinleştirici etkisi olan videolar bile bir ekran üzerinden izlendiği için çocuktaki melatonin salınımına ve uyku kalitesine zarar veriyor.
Geceleri ekran zamanı konusunda net olun: Çocukları yatmadan önce en az bir saat ekranlardan uzak tutun ve yatak odalarını cihazsız bölgeler haline getirin, diye tavsiye ediyor Hill.
EKRAN ZAMANINI POZİTİF AKTİVİTELER İÇİN KULLANIN
AAP, eğlence amaçlı ekran süresi ile – oyun, televizyon, film veya sosyal medyadaki komik videolar – eğitici oyunlar veya akrabalarla sohbet etmek gibi “pozitif” ekran süresini birbirinden ayırıyor. Haftalar, hatta belki aylar boyunca izolasyonda kalacağımız bu süreçte sevdiklerimizle iletişime geçmemiz konusunda sosyal medya bize çok yardımcı olabilir.
Aile ziyaretleri söz konusu olmadığı için, çocuklarım her akşam birkaç dakika büyükanne ve dedeleriyle sohbet ediyor. Bu, AAP’nin onayladığı bir ekran kullanımı. Arkadaşının doğum günü partisi yakın zamanda iptal edildiği için oğlum onu sanal yolla kutlayacak. Elbette bu gerçekten görüşmenin yerini tutmaz, ancak bağlarını koparmamalarına yardımcı oluyor.
“Medyayı birlikte kullanın,” diyor AAP. “Yaşça büyük çocuklarınızın online dünyada neler gördüklerini denetlemek ve çocuklarınızın ne öğrendiklerini takip etmek için harika bir fırsat bu.” Elektronik cihazları oturma odası ya da mutfak gibi ortak alanların içinde ve yatak odaların dışında tutun. Çocuklarınızın televizyon izlediği veya oyun oynadığı sıralarda onlara sorular sorarak hayal güçlerini genişletmelerine yardımcı olun.
Yaşça büyük çocuklar bu dönemi ilgi alanlarını keşfetmek için bir fırsat olarak değerlendirebilir. Muhtemelen birkaç hafta önce Fortnite oynamayı öğrenmek için fazla meşguldünüz, ama artık evde çocuklarınızla birlikte olduğunuza göre hemen denemeye başlayabilirsiniz. Çocuklarınızın en sevdiği oyunlar ve diziler hangileri? Sihirbazlık gibi yeni bir hobi edinmek ilgilerini çekiyor mu? Ya da belki bu süreç aile müzik grubunuzu kurmak için iyi bir zamandır.
Kaynak: Karantina Günlerinde Çocukların Ekran Kullanımı | eğitimpedia
Moderatör tarafında düzenlendi:
