K
korsan
Kullanıcı
Bazı kişilerin olaylara, kendisine ya da başkalarına bakış açılarında, algılamalarında farklılıklar görür, bir konuyu nasıl olur da bu kadar farklı değerlendirebildiğini düşünür dururuz. Bunun renkli bir hayalgücünden mi, ruhsal durumundan mı, yoksa beynindeki bir fonksiyonel fazlalık ya da eksiklikten mi kaynaklandığını düşünürüz.
Örneğin kişi, gün içinde olumlu/olumsuz birçok olay yaşadığı halde olumluları değerlendirme dışı tutar, gün boyunca her şeyin ters gittiğinden yakınır.
Ya da bir önerisini reddeden kişinin kendisini sevmediğini, istemediğini düşünür.
Yaptığı birçok başarılı iş olduğu halde, başarısız olan bir işini genele yansıtır ve başarısız biri olduğunu söyler.
Bunlara benzer daha birçok örnek verebiliriz.
Yaptığım küçük bir aramada bu tür çarpıtmaların herkeste olduğunu, ancak ruhsal sıkıntısı olan insanların bu tür düşünsel hataları sıklıkla ve yaygın olarak yaptıklarını gördüm.
Aşağıdaki başlıklarda açıklananlardan "bende de var" dediğiniz, bu doğrultuda görebildiğiniz hatalar var mı? Varsa değiştirmek için çaba gösterdiniz mi ya da gösteriyor musunuz?
Bilişsel çarpıtma (Düşünce Hataları)
Bilişsel çarpıtma, olayları olduğundan daha farklı algılama, değerlendirme ve yorumlamayı ifade eden bir kavramdır. Özellikle geçinilmesi zor insanlarda çok yaygın görülmektedir. Çok sayıda bilişsel çarpıtma türü bulunmasına karşın aşağıda sık gözlenen bilişsel çarpıtmalara örnekler verilmiştir.
Düşünce okuma: Birisini elinde yeterli kanıt bulunmamasına karşın başkalarının kendisi ile ilgili ne düşündüğünü bildiğini ileri sürmektir. Başkalarının kendisi hakkında değersiz, işe yaramaz ve önemsiz bir insan olduğunu düşündüklerini ileri sürme bu tür çarpıtmaya örnek olarak verilebilir.
Aşırı genelleme: Tek bir yaşantıdan yola çıkarak kişinin kendisi hakkında genel yargılarda bulunmasıdır. Bir maçta iyi futbol oynamasına karşın yaptığı bir hata nedeniyle takımı gol yiyen ve maçı kaybeden bir futbolcunun kendisi hakkında kötü futbolcu olduğunu düşünmesi bu tür çarpıtmaya örnek olarak verilebilir.
Kişiselleştirme: Her hangi bir olayın ortaya çıkmasında ya da bir sorunun yaşanmasında bir çok kişinin sorumluluğu olmasına karşın bir kişinin olup bitenden kendisinin sorumlu olduğunu düşünmesidir. Takımı yenilen bir basketbolcunun yenilgiden kendisini sorumlu tutması bu tür çarpıtmaya örnek olarak verilebilir.
Seçici algılama: Bir durumun seçici olarak belli bir ayrıntısının algılanması, diğer önemli özelliklerin ise göz ardı edilmesidir. Geri plandaki olumsuz anlamlandırma nedeni ile olayların genellikle olumsuz detayları algılanmakta, olumlu detaylar gözden kaçmaktadır.
Abartma: Yaşanan olumsuz olaylardan kendisi, çevre ve gelecek ile ilgili abartılı sonuçlar çıkarmaktır. Ufak sorunlar bile tüm geleceğin kötü geçeceğine işaret olarak algılanmaktadır.
Küçümseme: Olumlu olayları küçümseme. Kişinin başarıları şans eseri meydana gelmiştir. Kendisinin herhangi bir
etkisi olmamıştır. İnsanlar ona acıdıkları için onunla beraberdirler.
Hep ya da hiç tarzı düşünme: Olaylar, siyah- beyaz, iyi-kötü gibi iki uçta algılanır.
Kontrol Yanılsaması/ Aşırı Sorumluluk: Kişi kendisini çevresindekilerin acılarından veya mutluluğundan sorumlu olduğunu hisseder.
Keyfi Çıkarsama: Kanıt olmadan ya da aksi kanıt olduğu halde bazı sonuçlara ulaşma.
Etiketleme: Kişinin kendisini veya karşısındaki kişiyi bir davranışına dayanarak tutumu hakkında bir genelleme yapmak.
Duygusal Karar Verme: Kişinin olay veya insanlar hakkında hissettiklerinin doğru olacağına inancından doğan düşüncelerdir.
Alıntıdır.
Örneğin kişi, gün içinde olumlu/olumsuz birçok olay yaşadığı halde olumluları değerlendirme dışı tutar, gün boyunca her şeyin ters gittiğinden yakınır.
Ya da bir önerisini reddeden kişinin kendisini sevmediğini, istemediğini düşünür.
Yaptığı birçok başarılı iş olduğu halde, başarısız olan bir işini genele yansıtır ve başarısız biri olduğunu söyler.
Bunlara benzer daha birçok örnek verebiliriz.
Yaptığım küçük bir aramada bu tür çarpıtmaların herkeste olduğunu, ancak ruhsal sıkıntısı olan insanların bu tür düşünsel hataları sıklıkla ve yaygın olarak yaptıklarını gördüm.
Aşağıdaki başlıklarda açıklananlardan "bende de var" dediğiniz, bu doğrultuda görebildiğiniz hatalar var mı? Varsa değiştirmek için çaba gösterdiniz mi ya da gösteriyor musunuz?
Bilişsel çarpıtma (Düşünce Hataları)
Bilişsel çarpıtma, olayları olduğundan daha farklı algılama, değerlendirme ve yorumlamayı ifade eden bir kavramdır. Özellikle geçinilmesi zor insanlarda çok yaygın görülmektedir. Çok sayıda bilişsel çarpıtma türü bulunmasına karşın aşağıda sık gözlenen bilişsel çarpıtmalara örnekler verilmiştir.
Düşünce okuma: Birisini elinde yeterli kanıt bulunmamasına karşın başkalarının kendisi ile ilgili ne düşündüğünü bildiğini ileri sürmektir. Başkalarının kendisi hakkında değersiz, işe yaramaz ve önemsiz bir insan olduğunu düşündüklerini ileri sürme bu tür çarpıtmaya örnek olarak verilebilir.
Aşırı genelleme: Tek bir yaşantıdan yola çıkarak kişinin kendisi hakkında genel yargılarda bulunmasıdır. Bir maçta iyi futbol oynamasına karşın yaptığı bir hata nedeniyle takımı gol yiyen ve maçı kaybeden bir futbolcunun kendisi hakkında kötü futbolcu olduğunu düşünmesi bu tür çarpıtmaya örnek olarak verilebilir.
Kişiselleştirme: Her hangi bir olayın ortaya çıkmasında ya da bir sorunun yaşanmasında bir çok kişinin sorumluluğu olmasına karşın bir kişinin olup bitenden kendisinin sorumlu olduğunu düşünmesidir. Takımı yenilen bir basketbolcunun yenilgiden kendisini sorumlu tutması bu tür çarpıtmaya örnek olarak verilebilir.
Seçici algılama: Bir durumun seçici olarak belli bir ayrıntısının algılanması, diğer önemli özelliklerin ise göz ardı edilmesidir. Geri plandaki olumsuz anlamlandırma nedeni ile olayların genellikle olumsuz detayları algılanmakta, olumlu detaylar gözden kaçmaktadır.
Abartma: Yaşanan olumsuz olaylardan kendisi, çevre ve gelecek ile ilgili abartılı sonuçlar çıkarmaktır. Ufak sorunlar bile tüm geleceğin kötü geçeceğine işaret olarak algılanmaktadır.
Küçümseme: Olumlu olayları küçümseme. Kişinin başarıları şans eseri meydana gelmiştir. Kendisinin herhangi bir
etkisi olmamıştır. İnsanlar ona acıdıkları için onunla beraberdirler.
Hep ya da hiç tarzı düşünme: Olaylar, siyah- beyaz, iyi-kötü gibi iki uçta algılanır.
Kontrol Yanılsaması/ Aşırı Sorumluluk: Kişi kendisini çevresindekilerin acılarından veya mutluluğundan sorumlu olduğunu hisseder.
Keyfi Çıkarsama: Kanıt olmadan ya da aksi kanıt olduğu halde bazı sonuçlara ulaşma.
Etiketleme: Kişinin kendisini veya karşısındaki kişiyi bir davranışına dayanarak tutumu hakkında bir genelleme yapmak.
Duygusal Karar Verme: Kişinin olay veya insanlar hakkında hissettiklerinin doğru olacağına inancından doğan düşüncelerdir.
Alıntıdır.
