S
su perisi
Kullanıcı
- 4 Ocak 2007
- En iyi cevaplar
- 0
- 0
Platon Bir Gün Kolunda Bir Ornitorenkle Bara Girer, Harvard’lı iki felsefe profesöründen felsefe kitabı. Harvard’da hayat çok eğlenceli gibi değil mi? Bütün profesörler pek eğleniyorlar. Resimde de göreceğiniz gibi Daniel Klein ve Thomas Cathcart da alışık olduğumuz profesörlere pek benzemiyorlar. Eh kitapları da o ciddi ve kallavi felsefe kitaplarına pek benzemiyor zaten.
Metafizik, Mantık, Etik, Epistemoloji, Din Felsefesi, Görelilik, Varoluşçuluk, Dil Felsefesi, Toplum ve Siyaset Felsefesi ve Metafelsefe anakonu başlıklarıyla ve tümevarımlı mantık, “post hoc ergo propter hoc” yanılgısı, Zenon paradoksu, Fenomenoloji, Stoacılık gibi alt başlıklarla, filozofları ve kavramları pek çoğu tanıdık gelen fıkralar aracılığı ile anlatmışlar. Böyle bir kitabın konusunu özetleyemeyeceğime göre şöyle küçücük bir örnek ile kitabı ve tarzını anlatmaya çalışacağım.
Metafizik ana başlığının altındaki Özcülük kısmında, Aristoteles’in özsel ve ilineksel kavramlarının ayrımını şu örnekle açıklıyor kitap:
Abe: Bil bakalım: yeşil olan, duvara asılan ve ıslık çalan şey nedir.
Sol : Bilemeyeceğim.
Abe: Ringa Balığı
Sol : E ama ringalar yeşil değildir?
Abe: Yeşile Boyarsın
Sol : E ama ringayı duvara asmazsın?
Abe: Bir çekiçle çiviye bakar.
Sol : E ama ringalar ıslık çalmaz?
Abe: E? Çalmasın?
Fıkranın aşağıdaki çeşitlemesi muhtemelen dost toplantılarında fazla işinize yaramayacaktır ama Felsefe Kurumu’nun yıllık toplantısında size epey puan kazandırabilir:
Abe: Yeşillik, duvara asılma ve ıslık çalabilme özelliklerine sahip X nesnesi nedir.
Sol : Bu tarife uygun bir şey gelmiyor aklıma.
Abe: Ringa.
Sol : Ringanın yeşillik özelliği yoktur.
Abe: Özsel anlamda doğru ama bir ringa ilineksel olarak yeşil olabilir değil mi? Boya göreceksin.
Sol : Ringa balıklarının duvara asılacak yerleri yoktur.
Abe: Ama ya ilineksel olarak duvara çakarsan?
Sol : Bir ringa nasıl ilineksel olarak duvara çakılabilir?
Abe: İnan bana. Her şey mümkündür. Felsefe bu.
Sol : Peki. Ama bir ringa balığı ıslık çalamaz. İlineksel olarak bile.
Abe: İyi. Dava et beni o zaman.
Kitabın sonunda bir de kitabın ruhuna uygun olarak hazırlanmış bir felsefe sözlüğü var:
Telos: İçsel erek. Bir meşe palamudunun telosu meşe ağacı olmaktır. Aynı şekilde, bir felsefe mezununun ereği Harvard’da kadrolu profesörlüktür. Ancak süpermarket kasiyeri olma ihtimali daha yüksektir.
Yararcılık: Etkiledikleri kişilere daha fazla yarar sağlayan eylemlerin doğru olduğunu söyleyen ahlak felsefesi. Bu ahlak felsefesinin yararlılığının sınırlılığı bayramlarda hem annenizi hem de kayınvalidenizi memnun etmeye kalkıştığınızda belirginleşir.
Ben kitabı çok beğendim. Konular ana başlıklar ve başlıklar halinde bütünlüklü bir sırada verildiği için hem felsefe akımları hem de filozoflar arasındaki fark ve benzerlikleri daha kolay gözler önüne sermiş. Felsefe ile daha önce hiç ilgilenmemiş biri bu kitapla hemen felsefe öğrenemez belki ama öğrenebileceğine aklı keser ve korkmaz artık felsefeden diye düşünüyorum.
Ha bu arada, Platon dedik de aklıma geldi: bir gün Platon, kolunda bir ornitorenkle bara girmiş. Barmen çifte alaycı bir bakış atınca bizim ihtiyar “Ne diyeyim?” demiş, “mağarada daha güzel görünmüştü gözüme!”
