DeryaDer
Derya Karacan
Moderatör
Çocuğunuzun yeme alışkanlığında, sağlıksız beslenme belirli bir düzene sahip ise, bunu değiştirmek sizi ilk başlarda biraz zorlayacaktır. Başlangıç olarak, sağlıksız besinleri evinizden çıkartmalı ve bir daha eve girmelerine izin vermemeli ve evinize sadece sağlıklı besinlerin girmesine izin vermelisiniz. Yemek alışkanlığı konusunda en mızmız çocukta bile, daha sağlıklı beslenme alışkanlığını yerleştirmek mümkündür.
Aşağıda paylaştığımız sağlıklı beslenme ipuçları, evde beslenme alışkanlığını olumlu yönde değiştirmeyi planlayan anne-babalar için yardımcı olacaktır.
1-Abur-cubur beslenmeyi birden yasaklamayın!
Çocuklar bir kez tatlı, gevrek veya tuzlu abur cuburu tattıklarında, bu yiyeceklerden onları uzaklaştırmak zorlayıcı olabilir. Bu sebeple, alıştıkları abur-cubur beslenmeden onları birden kesmek doğru değildir. Belirli sınırlamalar ile duruma yaklaşmak ve adım adım bu beslenme alışkanlığını ortadan kaldırmak gerekir.
Eğer yasakladığınız bir yiyecek, çocuğunuzun dışarıda ulaşabildiği bir şey ise, dikkatli olmanız gereklidir. Çünkü dışarıda ulaştığı bu yasaklı besini bulduğunda, tıka basa yeme eğiliminde olacaktır. Bu durum, aşırı yemek yeme alışkanlığına dönüşebilir.
Anne-babalar, çocuğun kötü veya hatalı davranışı sebebiyle çocuğun sevdiği bir besini kısıtlama cezası vermemelidir. Bu hatalı davranış, çocuk ile sevdiği besin arasında sağlıksız bir ilişki gelişmesine sebep olabilir.
2-Okulda doğru ve sağlıklı beslenmelerini teşvik edin
Çocuğunuzun okuldaki öğle yemeği seçenekleri üzerinde çalışın. Birçok anaokulu dahil olmak üzere, çocukların öğle yemek menülerini aylık olarak anne-babalara bildiriyorlar. Çocuğunuzla her gün öğle yemeği seçenekleri üzerinde konuşup, bir anlaşma sağlayın. Böylece çocuğunuz sağlıklı beslenme adına kendi tercihlerini geliştirmeyi öğrenecektir.
Cep harçlıklarını, okul kantinlerinde ya da dışarıda satılan kolalı içecekler ya da cipsler için kullanmak yerine, harçlığını biriktirmesini öğretin. Harçlıklarını biriktirerek, çok daha fazla istediği başka bir şeyi alması için onu teşvik edin. Okulda ya da farklı bir dış ortamda ulaşacağı şekerli ya da tuzlu bir abur cubur yerine, yanında sağlıklı bir elma, muz gibi aperatif bulunmasını sağlayın.
3-Sağlıksız gıdalardan eve büyük boy almamaya özen gösterin
Eğer eve abur cubur alacaksanız bile, büyük boy olanlar yerine, küçük ölçekli olanları tercih edin. Örneğin küçük boy, tek seferde tüketilecek olan bir peynirli patates cips boyunu tercih ederek, büyük aile boyu olanlardan uzak durun. Aldığınız atıştırmalık abur cuburlar, evde kesinlikle çocukların ulaşamayacağı yerde tutulmalıdır. Böylece gün içinde siz izin vermediğiniz sürece, abur cuburdan uzak kalacaktır. Üstelik ortalıkta bulunmayan abur cuburlara karşı ilgi zamanla azalma eğiliminde olacaktır.
4-Susadıkları zaman içtikleri konusunda çocukları bilinçlendirin
Çocuklar ve özellikle gençler, sağlıklı beslenme konusunda bilinç kazandıklarında, şekerli içecekler yolu ile günde aldıkları gereksiz kaloriyi hesap edebilirler. Örneğin büyük boy çikolatalı milkshake 800 kalori civarındadır. Bu kalori miktarı 9-13 yaş arası çocuklar için önerilen günlük kalori miktarının yarısıdır. Sağlıksız içeceklerdeki kalori yüklemesi yerine, diyet ya da 0 kalori içecekleri tercih etmeleri konusunda onları teşvik edin.
Çocukta erken yaşlarda sağlıklı sıvı tüketilme alışkanlığı kazanması için, ona bol miktarda su ve süt tüketmesini sağlayın. Meyve suyu tercihlerinizde her zaman %100 ve şekersiz olanları tercih edin. Bu meyve sularını çocuklarınıza vereceğiniz sırada, yarı yarıya sulandırmanız lezzet farkı yaratmayacağı gibi, çocuğun alacağı kalori miktarında azalma sağlayacaktır.
5-Akşam yemeğinde meyve ve sebzeleri teşvik edin
Akşam yemeğinde çocuğunuzun severek yiyeceğinden emin olduğunuz en az 1 sağlıklı sebze yemeğini onun için hazırlamalısınız. Akşam yemeğinin sonunda en az 1 adet meyveyi çocuğunuza uygun porsiyonda sunun. Meyvelerin bir tabakta bulunması, güzel bir görüntü yaratarak, meyvelerin tüketilmesi için teşvik edecektir. Meyve tabağını çocuğunuzla birlikte hazırlayarak, onun da bu konuda katkı sağlamasına izin verin. Kendisinin bir parçası olduğu meyve tabağından, daha lezzetle tüketim yapacaktır. Sebze yemeklerini isimlendirmesi için çocuğunuzu teşvik edin: “Ahmet’in bezelyesi” ya da “ Ayşe’nin salatası” gibi tanımlamalar, akşam yemeği sofranıza eğlence katmanıza yardımcı olacaktır.
6-Bebek ve çocukta sağlıklı beslenme için iyi örnek olun
Çocuklar ve özellikle gençler, sizin öneri ve tavsiyelerinizin tam tersini yapma eğiliminde olsalar da, fikir ve eylemlerinde sizin sağlıklı beslenme hakkındaki tutum ve davranışlarınız onlara rol model oluşturacaktır. Okul öncesi çocuklar, özellikle anne-babalarını taklit etmeye bayılırlar. 5-6 yaş dönemindeki yeni gıdaları denemek için çok isteklidirler. Çocukların gördüklerini yaptıkları bu davranış modeline uygun davranmanız ve sizin de sağlıklı besinleri tercih ederek onlara örnek olmanız faydalı olacaktır. Çocuğunuzla mümkün olduğunca birlikte yemek yemeye özen gösterin. Yemek sofrasında çocuğunuza örnek olduğunuzu unutmadan, sebze ve meyve tüketiminde öncelik ederek, ona yol gösterin. Eğer sofrada büyük çocuklarınız da varsa, kardeşlerine kötü örnek olmamaları adına, sebze ve meyve tüketirken kötü yüz hareketleri yapmamalarını sağlamanız önemlidir.
7-Küçük porsiyonlar ile başlayın
Çocuğunuzun kullanması için küçük tabakları tercih edin. El becerileri geliştiğinde, yaklaşık 3 yaşından itibaren, kendi yemeklerini kendilerinin yemesini sağlatın. Böylece hem el becerileri daha da gelişecektir, hem de bir şey başarmış olamnın hazzı ile, yemek sofrasına daha hevesle oturacaklardır.
3-5 yaş arasında, sizin uzattığınız kâseden kendi tabağına yemeğini kendisi doldurabilir. Bu onun kendisini daha büyümüş hissetmesine yardımcı olacaktır. Üstelik ne kadar yiyeceğine kendisi karar verecektir. Onlara önce bir tabak yemek verin, eğer doymadıklarını düşünürseniz, hızla yeni bir tabak daha ekleyin
8-Çocuğunuzun yeterli oranda yediğini birlikte keşfedin
Çocuğunuza, doyduğunu hissettiğinde durmasını hatırlatın. Tabaktaki yemeğin hepsinin bitirmesikonusunda ısrarcı olmayın ve asla tabağın hepsi bittiği zaman için ödüllendirmede bulunmayın. Bunun yerine, çocuğunuza istediği kadar yiyebileceğini, kalan yemekleri ise, tekrar acıktığında bitirebileceğini belirtin.
Çocuğunuz kendisini doymuş hissettiğinde, yemek yemeyi bırakabileceğini belirtin. Bu sırada anne-baba olarak her ne kadar onun henüz doymadığını düşünüyor olursanız olun, yemek konusunda asla zorlama yapmayın. Çocuk aç olmadığı sırada onu yemek için zorlamak, sağlıksız aşırı yeme bozukluğuna yakalanmasına sebep olabilir. Çocuğunuzun kendi açlık duygusunu tanıması ve bilinçlenmesi için, onunla soru cevap oyunları oynayın: “Söyle bakalım, miden dolu olduğunu mu söylüyor?” ya da Miden halen açken çıkardığı seslerden çıkartıyor mu?” vs.
9-Doğru yemek ve atıştırmalık programı oluşturmak
Düzenli yemek saati ve ara öğün alışkanlığı gelişen çocuk, gün boyu düzensiz abur cubur yeme alışkanlığından kurtulacaktır. Atıştırmalık ara öğünle ile çocuğun aşırı derecede acıkmasının önüne geçilmiş olur ve yemek zamanında çok abartılı derecede yemesinin önüne geçilir. Ara öğünde bir elma, muz gibi meyveler besleyici olduğu gibi, doyurucu olmaktadır.
Genelde çocukların beslenme düzeni üç ana öğün ile birkaç ara öğün şeklinde düzenlenmesi, çocuğun hem gerekli besinleri yeterli oranda almasını sağlar. Öğünler arasındaki atıştırmalık ara öğünleri ile kan şekerleri düzenlenmiş olacaktır. Eğer yemek vakti gelmiş olmasına rağmen çocuğunuz aç olmadığını belirtiyorsa, onu sakın zorlamayın. Bununla birlikte, bir sonraki ana öğünde yeterli miktarda yemek yediğinden emin olmalısınız. Eğer çocuğunuz bir ara öğünü atlarsa, bunu telafi etmek için şekerleme, çikolata veya cips istediğinde buna izin vermeyin. Bunun yerine havuç, elma gibi besinleri ona önerin.
10-Besleyici yeni gıdaları deneyin
Eğer küçük çocuğunuz bezelye ya da fasulye yemeğini yemeği kabul etmezse, sakın pes etmeyin. Onun çok aç olduğunu bildiğiniz bir anda, bu yeni besinleri tekrar demesi için ona fırsat yaratın. Yeni besinlerin tadı ve kokusunu öğrenmek zaman alacaktır. Bu yeni öğrenme denemesi için çocuğunuza ihtiyaç duyduğu zamanı verin. Bazen yeni bir besin türüne alışması ve sevmesi için 10 kez denemeyi göze alabilirsiniz. Ergenlik döneminde olan ve yemek seçen çocuğunuzun beslenme alışkanlığına müdahaleniz konusunda dikkatli yaklaşmanız ve kontrolü ondan aldığınızı hissettirmemeniz faydalı olacaktır. Çocuğunuzun sağlıklı beslenmesine yardımcı olacak alışkanlıkları ona kazandırmak için, kendisinin seçim yapacağı tercihler sunmanız işinizi kolaylaştıracaktır: “Akşam yemeğinde bezelye mi istersin, yoksa taze fasulye mi?” ya da “Yemeğin yanında salata mı istersin, yoksa sadece domates mi dilimleyelim?” vs.
Sonuç olarak:
Sağlıklı beslenme düzeni, büyüme döneminde olan tüm çocuklar için doğru kazandırılması gereken bir alışkanlıktır. Bebek ve çocukta sağlıklı beslenme alışkanlığının kazandırılması çok önemlidir. Çocuğunuzun sizden gördüklerini taklit ettiğini ve uyguladığını unutmayın. Siz sağlıklı beslendiğinizde, çocuklarınızın bu alışkanlığı kazanması daha kolaylaşacaktır.
Yemek yeme alışkanlığında sorun yaşadığınız çocuğunuz beslenmesinde düzenleme için, kliniğimizden destek için randevu alabilirsiniz. Sağlıklı beslenen çocuklar, mutlu ailenin temel yapı taşını oluştururlar.
Yazan: Dr. Bora KÜÇÜKYAZICI
Aile Danışmanı- Nöroterapi Uzmanı
Aşağıda paylaştığımız sağlıklı beslenme ipuçları, evde beslenme alışkanlığını olumlu yönde değiştirmeyi planlayan anne-babalar için yardımcı olacaktır.
1-Abur-cubur beslenmeyi birden yasaklamayın!
Çocuklar bir kez tatlı, gevrek veya tuzlu abur cuburu tattıklarında, bu yiyeceklerden onları uzaklaştırmak zorlayıcı olabilir. Bu sebeple, alıştıkları abur-cubur beslenmeden onları birden kesmek doğru değildir. Belirli sınırlamalar ile duruma yaklaşmak ve adım adım bu beslenme alışkanlığını ortadan kaldırmak gerekir.
Eğer yasakladığınız bir yiyecek, çocuğunuzun dışarıda ulaşabildiği bir şey ise, dikkatli olmanız gereklidir. Çünkü dışarıda ulaştığı bu yasaklı besini bulduğunda, tıka basa yeme eğiliminde olacaktır. Bu durum, aşırı yemek yeme alışkanlığına dönüşebilir.
Anne-babalar, çocuğun kötü veya hatalı davranışı sebebiyle çocuğun sevdiği bir besini kısıtlama cezası vermemelidir. Bu hatalı davranış, çocuk ile sevdiği besin arasında sağlıksız bir ilişki gelişmesine sebep olabilir.
2-Okulda doğru ve sağlıklı beslenmelerini teşvik edin
Çocuğunuzun okuldaki öğle yemeği seçenekleri üzerinde çalışın. Birçok anaokulu dahil olmak üzere, çocukların öğle yemek menülerini aylık olarak anne-babalara bildiriyorlar. Çocuğunuzla her gün öğle yemeği seçenekleri üzerinde konuşup, bir anlaşma sağlayın. Böylece çocuğunuz sağlıklı beslenme adına kendi tercihlerini geliştirmeyi öğrenecektir.
Cep harçlıklarını, okul kantinlerinde ya da dışarıda satılan kolalı içecekler ya da cipsler için kullanmak yerine, harçlığını biriktirmesini öğretin. Harçlıklarını biriktirerek, çok daha fazla istediği başka bir şeyi alması için onu teşvik edin. Okulda ya da farklı bir dış ortamda ulaşacağı şekerli ya da tuzlu bir abur cubur yerine, yanında sağlıklı bir elma, muz gibi aperatif bulunmasını sağlayın.
3-Sağlıksız gıdalardan eve büyük boy almamaya özen gösterin
Eğer eve abur cubur alacaksanız bile, büyük boy olanlar yerine, küçük ölçekli olanları tercih edin. Örneğin küçük boy, tek seferde tüketilecek olan bir peynirli patates cips boyunu tercih ederek, büyük aile boyu olanlardan uzak durun. Aldığınız atıştırmalık abur cuburlar, evde kesinlikle çocukların ulaşamayacağı yerde tutulmalıdır. Böylece gün içinde siz izin vermediğiniz sürece, abur cuburdan uzak kalacaktır. Üstelik ortalıkta bulunmayan abur cuburlara karşı ilgi zamanla azalma eğiliminde olacaktır.
4-Susadıkları zaman içtikleri konusunda çocukları bilinçlendirin
Çocuklar ve özellikle gençler, sağlıklı beslenme konusunda bilinç kazandıklarında, şekerli içecekler yolu ile günde aldıkları gereksiz kaloriyi hesap edebilirler. Örneğin büyük boy çikolatalı milkshake 800 kalori civarındadır. Bu kalori miktarı 9-13 yaş arası çocuklar için önerilen günlük kalori miktarının yarısıdır. Sağlıksız içeceklerdeki kalori yüklemesi yerine, diyet ya da 0 kalori içecekleri tercih etmeleri konusunda onları teşvik edin.
Çocukta erken yaşlarda sağlıklı sıvı tüketilme alışkanlığı kazanması için, ona bol miktarda su ve süt tüketmesini sağlayın. Meyve suyu tercihlerinizde her zaman %100 ve şekersiz olanları tercih edin. Bu meyve sularını çocuklarınıza vereceğiniz sırada, yarı yarıya sulandırmanız lezzet farkı yaratmayacağı gibi, çocuğun alacağı kalori miktarında azalma sağlayacaktır.
5-Akşam yemeğinde meyve ve sebzeleri teşvik edin
Akşam yemeğinde çocuğunuzun severek yiyeceğinden emin olduğunuz en az 1 sağlıklı sebze yemeğini onun için hazırlamalısınız. Akşam yemeğinin sonunda en az 1 adet meyveyi çocuğunuza uygun porsiyonda sunun. Meyvelerin bir tabakta bulunması, güzel bir görüntü yaratarak, meyvelerin tüketilmesi için teşvik edecektir. Meyve tabağını çocuğunuzla birlikte hazırlayarak, onun da bu konuda katkı sağlamasına izin verin. Kendisinin bir parçası olduğu meyve tabağından, daha lezzetle tüketim yapacaktır. Sebze yemeklerini isimlendirmesi için çocuğunuzu teşvik edin: “Ahmet’in bezelyesi” ya da “ Ayşe’nin salatası” gibi tanımlamalar, akşam yemeği sofranıza eğlence katmanıza yardımcı olacaktır.
6-Bebek ve çocukta sağlıklı beslenme için iyi örnek olun
Çocuklar ve özellikle gençler, sizin öneri ve tavsiyelerinizin tam tersini yapma eğiliminde olsalar da, fikir ve eylemlerinde sizin sağlıklı beslenme hakkındaki tutum ve davranışlarınız onlara rol model oluşturacaktır. Okul öncesi çocuklar, özellikle anne-babalarını taklit etmeye bayılırlar. 5-6 yaş dönemindeki yeni gıdaları denemek için çok isteklidirler. Çocukların gördüklerini yaptıkları bu davranış modeline uygun davranmanız ve sizin de sağlıklı besinleri tercih ederek onlara örnek olmanız faydalı olacaktır. Çocuğunuzla mümkün olduğunca birlikte yemek yemeye özen gösterin. Yemek sofrasında çocuğunuza örnek olduğunuzu unutmadan, sebze ve meyve tüketiminde öncelik ederek, ona yol gösterin. Eğer sofrada büyük çocuklarınız da varsa, kardeşlerine kötü örnek olmamaları adına, sebze ve meyve tüketirken kötü yüz hareketleri yapmamalarını sağlamanız önemlidir.
7-Küçük porsiyonlar ile başlayın
Çocuğunuzun kullanması için küçük tabakları tercih edin. El becerileri geliştiğinde, yaklaşık 3 yaşından itibaren, kendi yemeklerini kendilerinin yemesini sağlatın. Böylece hem el becerileri daha da gelişecektir, hem de bir şey başarmış olamnın hazzı ile, yemek sofrasına daha hevesle oturacaklardır.
3-5 yaş arasında, sizin uzattığınız kâseden kendi tabağına yemeğini kendisi doldurabilir. Bu onun kendisini daha büyümüş hissetmesine yardımcı olacaktır. Üstelik ne kadar yiyeceğine kendisi karar verecektir. Onlara önce bir tabak yemek verin, eğer doymadıklarını düşünürseniz, hızla yeni bir tabak daha ekleyin
8-Çocuğunuzun yeterli oranda yediğini birlikte keşfedin
Çocuğunuza, doyduğunu hissettiğinde durmasını hatırlatın. Tabaktaki yemeğin hepsinin bitirmesikonusunda ısrarcı olmayın ve asla tabağın hepsi bittiği zaman için ödüllendirmede bulunmayın. Bunun yerine, çocuğunuza istediği kadar yiyebileceğini, kalan yemekleri ise, tekrar acıktığında bitirebileceğini belirtin.
Çocuğunuz kendisini doymuş hissettiğinde, yemek yemeyi bırakabileceğini belirtin. Bu sırada anne-baba olarak her ne kadar onun henüz doymadığını düşünüyor olursanız olun, yemek konusunda asla zorlama yapmayın. Çocuk aç olmadığı sırada onu yemek için zorlamak, sağlıksız aşırı yeme bozukluğuna yakalanmasına sebep olabilir. Çocuğunuzun kendi açlık duygusunu tanıması ve bilinçlenmesi için, onunla soru cevap oyunları oynayın: “Söyle bakalım, miden dolu olduğunu mu söylüyor?” ya da Miden halen açken çıkardığı seslerden çıkartıyor mu?” vs.
9-Doğru yemek ve atıştırmalık programı oluşturmak
Düzenli yemek saati ve ara öğün alışkanlığı gelişen çocuk, gün boyu düzensiz abur cubur yeme alışkanlığından kurtulacaktır. Atıştırmalık ara öğünle ile çocuğun aşırı derecede acıkmasının önüne geçilmiş olur ve yemek zamanında çok abartılı derecede yemesinin önüne geçilir. Ara öğünde bir elma, muz gibi meyveler besleyici olduğu gibi, doyurucu olmaktadır.
Genelde çocukların beslenme düzeni üç ana öğün ile birkaç ara öğün şeklinde düzenlenmesi, çocuğun hem gerekli besinleri yeterli oranda almasını sağlar. Öğünler arasındaki atıştırmalık ara öğünleri ile kan şekerleri düzenlenmiş olacaktır. Eğer yemek vakti gelmiş olmasına rağmen çocuğunuz aç olmadığını belirtiyorsa, onu sakın zorlamayın. Bununla birlikte, bir sonraki ana öğünde yeterli miktarda yemek yediğinden emin olmalısınız. Eğer çocuğunuz bir ara öğünü atlarsa, bunu telafi etmek için şekerleme, çikolata veya cips istediğinde buna izin vermeyin. Bunun yerine havuç, elma gibi besinleri ona önerin.
10-Besleyici yeni gıdaları deneyin
Eğer küçük çocuğunuz bezelye ya da fasulye yemeğini yemeği kabul etmezse, sakın pes etmeyin. Onun çok aç olduğunu bildiğiniz bir anda, bu yeni besinleri tekrar demesi için ona fırsat yaratın. Yeni besinlerin tadı ve kokusunu öğrenmek zaman alacaktır. Bu yeni öğrenme denemesi için çocuğunuza ihtiyaç duyduğu zamanı verin. Bazen yeni bir besin türüne alışması ve sevmesi için 10 kez denemeyi göze alabilirsiniz. Ergenlik döneminde olan ve yemek seçen çocuğunuzun beslenme alışkanlığına müdahaleniz konusunda dikkatli yaklaşmanız ve kontrolü ondan aldığınızı hissettirmemeniz faydalı olacaktır. Çocuğunuzun sağlıklı beslenmesine yardımcı olacak alışkanlıkları ona kazandırmak için, kendisinin seçim yapacağı tercihler sunmanız işinizi kolaylaştıracaktır: “Akşam yemeğinde bezelye mi istersin, yoksa taze fasulye mi?” ya da “Yemeğin yanında salata mı istersin, yoksa sadece domates mi dilimleyelim?” vs.
Sonuç olarak:
Sağlıklı beslenme düzeni, büyüme döneminde olan tüm çocuklar için doğru kazandırılması gereken bir alışkanlıktır. Bebek ve çocukta sağlıklı beslenme alışkanlığının kazandırılması çok önemlidir. Çocuğunuzun sizden gördüklerini taklit ettiğini ve uyguladığını unutmayın. Siz sağlıklı beslendiğinizde, çocuklarınızın bu alışkanlığı kazanması daha kolaylaşacaktır.
Yemek yeme alışkanlığında sorun yaşadığınız çocuğunuz beslenmesinde düzenleme için, kliniğimizden destek için randevu alabilirsiniz. Sağlıklı beslenen çocuklar, mutlu ailenin temel yapı taşını oluştururlar.
Yazan: Dr. Bora KÜÇÜKYAZICI
Aile Danışmanı- Nöroterapi Uzmanı
