DeryaDer
Derya Karacan
Moderatör
ÇOCUKLARDA AYAKKABI SEÇİMİ ve DÜZ TABANLIK PROBLEMİ
AİLELERİN YAPTIKLARI YANLIŞLAR
Anne babalar arasında yeni doğan veya yeni yürüyen çocuklarının düztaban olup olmadıkları konusundaki endişeleri yaygındır. Normal bir ayakta görülmesi gereken iç kavsi kendi çocuklarında göremeyince endişelenirler. Bir de konu komşunun korkutmaları ve ortopedik ayakkabı kullanılması gerektiği yönündeki telkinler işin içine karışınca ebeveynlerin endişesi daha da büyür. “Ortopedik Ayakkabı” öyle bir efsane haline gelmiştir ki aile eğitimli bile olsa gittikleri doktor ortopedik bir ayakkabı veya en azından bir tabanlık önermezse içleri rahat etmez ve genellikle bunları öneren doktoru bulana kadar da dolaşırlar.
İŞİN DOĞRUSU
Her insan doğduğunda düztabandır. Bu düztabanlık durumu 5 yaşına gelene kadar devam eder. 5 yaşına gelene kadar ayak tabanının iç tarafındaki kavis görülmez çünkü bu kavsi oluşturan dokular 5 yaşından itibaren belirginleşip kuvvetlenirler. Bazı çocuklarda bu durum 8-10 yaşına kadar bile sürebilir. 5 yaşına kadar her çocuğun ayak tabanı kalın bir yağlı doku ile kaplıdır. Kısaca çocuklarda 5 yaşına kadar görülen düz tabanlık hali tamamen fizyolojik, yani normal bir durumdur. İlk 5 yaşta çocuğa “ortopedik ayakkabı” adı altında özel bir ayakkabı yaptırmak veya özel tabanlıklar vermek para israfından başka bir şey olmadığı gibi zarar da verebilir; zira ilk 5 yaşa kadar en sağlıklısı çıplak ayak yürümektir. Düztabanlık konusunda bugün tıpta kanıtlanmamış ve hala tartışılan birçok nokta olmasına rağmen ilk 5 yaşta özel ayakkabı veya tabanlık kullanmanın gereksizliği ve çıplak ayak yürümenin özel ayakkabılarla yürümeye göre daha sağlıklı olduğu artık tartışılmamaktadır.
Yeni yürümeye başlayan çocuklara benim önerim “mes” tarzında, yumuşak deriden yapılan patik gibi ayakkabılardır. Sert tabanlı ayakkabıların giydirilmesi bu yaş grubunda fayda değil zarar verir, çünkü ayağın kaslarının ve bağlarının normal gelişmesini engeller. Tabanı, ayak kaymasını önleyen yuvarlak pul tarzında lastik materyallerle kaplanmış çoraplar da çok uygundur. Önemli olan çocuğun ayağını sıcak tutması ve yürürken kaymasını önlemektir. Bu “ilk adım” dönemi geçtikten sonra ise sokakta yürüyen çocuğa verilmesi gereken ayakkabı yine yumuşak tabanlı (iki parmak arasında kolayca katlanabilen), yumuşak derili, dış etkenlerden koruyabilecek, yuvarlak burunlu ayakkabılar olmalıdır. Sert kösele tabanlı ayakkabıları bu dönemde de önermem.
“ORTOPEDİK AYAKKABI” EFSANESİ
“Ortopedik ayakkabı” demek ayak hastalıkları ve çeşitli deformitelerinde özel olarak o ayağa göre imal edilmiş ayakkabı demektir. Günümüzde çok nadiren, ciddi bazı ayak hastalıklarında bu tarz ayakkabılar tavsiye edilir. Çocukların giymesi gereken aslında bu “ortopedik” ayakkabılar değil, “anatomik” veya “fizyolojik” dediğimiz, biraz önce tarif ettiğim tarzda ayakkabılardır.
AİLELER NE ZAMAN ÇOCUKLARINI DOKTORA GÖTÜRSÜNLER?
Yürümeyen bir çocuğun ayağında eğer gözle görülür bir deformite varsa, yürüyen bir çocukta eğer topuklar aşırı dışa doğru kayıyorsa ve 5-6 yaşından sonra düztabanlıkta hiçbir düzelme olmuyorsa, ayak konusunda tecrübeli bir ortopediste başvurulmalıdır. Burada önemli olan fizyolojik yani normal düz tabanlıkla patolojik yani fizyolojik olmayan düz tabanlığın ayırt edilmesidir. Patolojik durumlar ancak ayak konusunda tecrübeli ortopedistler tarafından ayırt edilebilirler.
ÇOCUĞUMUN İLERİDE DÜZ TABAN OLUP OLMAYACAĞINI NASIL ANLAYABİLİRİM?
İlk 5 yaşta düz tabanlık normal bir durum olmasına karşılık, ufak bir grup çocukta bu durum 10 yaşından sonra da düzelmeyebilmektedir. Hangi çocukta bu durumun devam edeceğinin önceden bilinmesi ise bilimsel olarak tam mümkün değildir. 8 yaşından sonra ayakları ileri derecede düz taban fakat hiçbir şikayeti olmayan çocuklara ne yapılması gerektiğini de bugün bilim net olarak açıklayamamaktadır. Bu hem bilim hem de, tıbbın bir çok alanında olduğu gibi, bir sanattır. Klinik ve radyolojik (röntgen ile inceleme) bir çok faktör bir arada değerlendirildikten sonra hekimin hissiyatı önemlidir. Tabi burada kastedilen hekim, ayak konusunda tecrübeli bir ortopedisttir.
TABANLIK KULLANIMININ YERİ NEDİR?
Tabanlık kullanımının ayağı düzeltici veya deformite oluşumunu engelleyici hiçbir etkisi yoktur. Bu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Fakat düztabanlığa bağlı ağrısı olan çocuklarda tabanlık verilebilir. Ayağa özel,işin uzmanınca yapılan tabanlıklar ağrıyı gidermede ve deformitenin ilerlemesini azaltmada etkili olabilirler. Aşil tendonu dediğimiz arkadan topuğa yapışan kuvvetli Aşil bağına düzenli germe egzersizleri yapılması da faydalıdır.
DÜZ TABANLIK AMELİYATLA DÜZELTİLEBİLİR Mİ?
Evet, düzeltilebilir. Burada önemli olan zamanlama ve hangi çocuklara ameliyat yapılması gerektiğine karar vermektir. Burada doktorun tecrübesi çok önemlidir. Genel olarak prensip hiç şikayeti olmayanlara dokunmamaktır. Burada “şikayet” ile kastedilen sadece ağrı değildir. Ayakkabılarda deformasyon, koşmada zorlanma veya çocuğun bacaklarından atipik şikayetleri olması da dikkate alınmalıdır. Eğer altta yatan başka bir neden yoksa ve çocuğun düz tabanlığının daha da ilerleyeceğine inanıyorsak, 7-8 yaşından itibaren ameliyat edilebilir. Ama altta yatan nedenlerin olduğu esnek olmayan patolojik düz tabanlıklarda ameliyat daha erken de yapılabilir.
kaynak: http://www.ayakvebilekcerrahi.com/cocuklarda-ayak-problemleri/
AİLELERİN YAPTIKLARI YANLIŞLAR
Anne babalar arasında yeni doğan veya yeni yürüyen çocuklarının düztaban olup olmadıkları konusundaki endişeleri yaygındır. Normal bir ayakta görülmesi gereken iç kavsi kendi çocuklarında göremeyince endişelenirler. Bir de konu komşunun korkutmaları ve ortopedik ayakkabı kullanılması gerektiği yönündeki telkinler işin içine karışınca ebeveynlerin endişesi daha da büyür. “Ortopedik Ayakkabı” öyle bir efsane haline gelmiştir ki aile eğitimli bile olsa gittikleri doktor ortopedik bir ayakkabı veya en azından bir tabanlık önermezse içleri rahat etmez ve genellikle bunları öneren doktoru bulana kadar da dolaşırlar.
İŞİN DOĞRUSU
Her insan doğduğunda düztabandır. Bu düztabanlık durumu 5 yaşına gelene kadar devam eder. 5 yaşına gelene kadar ayak tabanının iç tarafındaki kavis görülmez çünkü bu kavsi oluşturan dokular 5 yaşından itibaren belirginleşip kuvvetlenirler. Bazı çocuklarda bu durum 8-10 yaşına kadar bile sürebilir. 5 yaşına kadar her çocuğun ayak tabanı kalın bir yağlı doku ile kaplıdır. Kısaca çocuklarda 5 yaşına kadar görülen düz tabanlık hali tamamen fizyolojik, yani normal bir durumdur. İlk 5 yaşta çocuğa “ortopedik ayakkabı” adı altında özel bir ayakkabı yaptırmak veya özel tabanlıklar vermek para israfından başka bir şey olmadığı gibi zarar da verebilir; zira ilk 5 yaşa kadar en sağlıklısı çıplak ayak yürümektir. Düztabanlık konusunda bugün tıpta kanıtlanmamış ve hala tartışılan birçok nokta olmasına rağmen ilk 5 yaşta özel ayakkabı veya tabanlık kullanmanın gereksizliği ve çıplak ayak yürümenin özel ayakkabılarla yürümeye göre daha sağlıklı olduğu artık tartışılmamaktadır.
Yeni yürümeye başlayan çocuklara benim önerim “mes” tarzında, yumuşak deriden yapılan patik gibi ayakkabılardır. Sert tabanlı ayakkabıların giydirilmesi bu yaş grubunda fayda değil zarar verir, çünkü ayağın kaslarının ve bağlarının normal gelişmesini engeller. Tabanı, ayak kaymasını önleyen yuvarlak pul tarzında lastik materyallerle kaplanmış çoraplar da çok uygundur. Önemli olan çocuğun ayağını sıcak tutması ve yürürken kaymasını önlemektir. Bu “ilk adım” dönemi geçtikten sonra ise sokakta yürüyen çocuğa verilmesi gereken ayakkabı yine yumuşak tabanlı (iki parmak arasında kolayca katlanabilen), yumuşak derili, dış etkenlerden koruyabilecek, yuvarlak burunlu ayakkabılar olmalıdır. Sert kösele tabanlı ayakkabıları bu dönemde de önermem.
“ORTOPEDİK AYAKKABI” EFSANESİ
“Ortopedik ayakkabı” demek ayak hastalıkları ve çeşitli deformitelerinde özel olarak o ayağa göre imal edilmiş ayakkabı demektir. Günümüzde çok nadiren, ciddi bazı ayak hastalıklarında bu tarz ayakkabılar tavsiye edilir. Çocukların giymesi gereken aslında bu “ortopedik” ayakkabılar değil, “anatomik” veya “fizyolojik” dediğimiz, biraz önce tarif ettiğim tarzda ayakkabılardır.
AİLELER NE ZAMAN ÇOCUKLARINI DOKTORA GÖTÜRSÜNLER?
Yürümeyen bir çocuğun ayağında eğer gözle görülür bir deformite varsa, yürüyen bir çocukta eğer topuklar aşırı dışa doğru kayıyorsa ve 5-6 yaşından sonra düztabanlıkta hiçbir düzelme olmuyorsa, ayak konusunda tecrübeli bir ortopediste başvurulmalıdır. Burada önemli olan fizyolojik yani normal düz tabanlıkla patolojik yani fizyolojik olmayan düz tabanlığın ayırt edilmesidir. Patolojik durumlar ancak ayak konusunda tecrübeli ortopedistler tarafından ayırt edilebilirler.
ÇOCUĞUMUN İLERİDE DÜZ TABAN OLUP OLMAYACAĞINI NASIL ANLAYABİLİRİM?
İlk 5 yaşta düz tabanlık normal bir durum olmasına karşılık, ufak bir grup çocukta bu durum 10 yaşından sonra da düzelmeyebilmektedir. Hangi çocukta bu durumun devam edeceğinin önceden bilinmesi ise bilimsel olarak tam mümkün değildir. 8 yaşından sonra ayakları ileri derecede düz taban fakat hiçbir şikayeti olmayan çocuklara ne yapılması gerektiğini de bugün bilim net olarak açıklayamamaktadır. Bu hem bilim hem de, tıbbın bir çok alanında olduğu gibi, bir sanattır. Klinik ve radyolojik (röntgen ile inceleme) bir çok faktör bir arada değerlendirildikten sonra hekimin hissiyatı önemlidir. Tabi burada kastedilen hekim, ayak konusunda tecrübeli bir ortopedisttir.
TABANLIK KULLANIMININ YERİ NEDİR?
Tabanlık kullanımının ayağı düzeltici veya deformite oluşumunu engelleyici hiçbir etkisi yoktur. Bu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Fakat düztabanlığa bağlı ağrısı olan çocuklarda tabanlık verilebilir. Ayağa özel,işin uzmanınca yapılan tabanlıklar ağrıyı gidermede ve deformitenin ilerlemesini azaltmada etkili olabilirler. Aşil tendonu dediğimiz arkadan topuğa yapışan kuvvetli Aşil bağına düzenli germe egzersizleri yapılması da faydalıdır.
DÜZ TABANLIK AMELİYATLA DÜZELTİLEBİLİR Mİ?
Evet, düzeltilebilir. Burada önemli olan zamanlama ve hangi çocuklara ameliyat yapılması gerektiğine karar vermektir. Burada doktorun tecrübesi çok önemlidir. Genel olarak prensip hiç şikayeti olmayanlara dokunmamaktır. Burada “şikayet” ile kastedilen sadece ağrı değildir. Ayakkabılarda deformasyon, koşmada zorlanma veya çocuğun bacaklarından atipik şikayetleri olması da dikkate alınmalıdır. Eğer altta yatan başka bir neden yoksa ve çocuğun düz tabanlığının daha da ilerleyeceğine inanıyorsak, 7-8 yaşından itibaren ameliyat edilebilir. Ama altta yatan nedenlerin olduğu esnek olmayan patolojik düz tabanlıklarda ameliyat daha erken de yapılabilir.
kaynak: http://www.ayakvebilekcerrahi.com/cocuklarda-ayak-problemleri/
